Frączkiewicz Zbigniew

Frączkiewicz Zbigniew

Zbigniew Frączkiewicz ur. w 1946 r. w Grzmiącej na Pomorzu. W 1971 r. ukończył Akademię Sztuk Pięknych w Warszawie na Wydziale Rzeźby. Dyplom z wyróżnieniem uzyskał w pracowni prof. Tadeusza Łodziany. Od roku 1989 mieszka i pracuje w Szklarskiej Porębie.

Zbigniew Frączkiewicz zajmuje się rzeźbą, rysunkiem, malarstwem, projektowaniem architektury, opracowaniem znaków graficznych, fotografią, wzornictwem użytkowym, tworzy wideo, uprawia performance, happening, zajmuje się także pracą pedagogiczną. Jest jednym z najbardziej rozpoznawalnych współczesnych polskich twórców, który w czasie ponad czterdziestoletniej aktywności rozwinął własny, unikalny język plastyczny.    Należy do pokolenia rzeźbiarzy - absolwentów warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych którzy, podobnie jak Adam Myjak, Jerzy Kalina czy Karol Broniatowski, swoją działalność rozpoczynali na początku lat 70. W czasie studiów był uczniem Stanisława Kulona, Jana Kucza i Oskara Hansena. Z tym ostatnim, już po opuszczeniu uczelni  współpracował przy powstawaniu projektu \"Humanizacja miasta Lubina\" (1973). W latach 70. Zbigniew Frączkiewicz związał się na stałe z Dolnym Śląskiem. W 1972 r. objął stanowisko asystenta Borysa Michałowskiego w PWSSP we Wrocławiu, a następnie w 1980 r. zorganizował słynny plener rzeźbiarski w Borowie-Chocianowie, który zgromadził czołówkę polskich rzeźbiarzy i wyznaczył kierunki postaw artystycznych w nowej wówczas sytuacji społecznej. W tym czasie stworzył wiele realizacji m.in. \"Tryptyk lubiński\" (pokazywany w Kościele Św. Krzyża we Wrocławiu w 1984 r.) oraz rozwijany później cykl \"Żelaznych ludzi\" (1984). Podczas pobytu w Chocianowie stworzył LAMUS, swoisty lokalny ośrodek pracy twórczej, po czym przeniósł się do Świeradowa Zdroju (1986), a następnie do Szklarskiej Poręby, w której osiadł na stałe. W pobliskim kamieniołomie podjął próby utworzenia ośrodka pracy twórczej, po czym w 1990 r. założył z Anną Daniel Galerię F, istniejącą w Szklarskiej Porębie do dziś. W ramach działalności galerii, przy domu artysty, powstała udostępniona dla publiczności plenerowa ekspozycja odlewów żelaznych ludzi ustawionych w kamiennym kręgu. Powstały w ten sposób obiekt architektoniczny, wystawiony na działanie sił natury, stanowi urzeczywistnienie idei rzeźby w procesie. Jest jedną z ważniejszych atrakcji miasta.

Różnorodna twórczość rzeźbiarska Zbigniewa Frączkiewicza obejmuje, obok niewielkiej skali ekspresyjnych żeliwnych odlewów (krzyczące głowy - \"Krzyk\", 1970 czy \"Kobieta\", 1973), liczne realizacje monumentalne, wykonywane z granitu, marmuru, betonu, stali, takie jak megalityczny obiekt \"Ludziom ziemi\" z Jerzmanowej z lat 1978-1985, pomnik ofiar faszyzmu w Chocianowie z 1977, Pomnik Pamięci Ofiar Lubina \'82 z 1992, czy powstająca w na zamówienie Komitetu Budowy Krzyża Milenijnego w Bolesławcu potężna, siedmiometrowa figura ukrzyżowanego Chrystusa (2000-2001). W twórczości Zbigniewa Frączkiewicza, obok realizacji poświęconych upamiętnianiu ważnych wydarzeń i miejsc oraz rzeźb sakralnych, znajduje się cały szereg prac, których głównym bohaterem jest człowiek, jego kondycja zarówno w wymiarze fizycznym jak i duchowym. Do istotniejszych należą studia monumentalnych \"Rąk\" z żeliwa i miedzi (1976-1977) i cykl kamiennych \"Stóp\". Do kluczowych realizacji w dużej skali należy stworzona przez artystę  w 1984 r. i rozwijana konsekwentnie przez trzy dziesięciolecia seria figur \"Żelaznych ludzi\", którą Krzysztof Stanisławski zalicza do najważniejszych cyklów rzeźbiarskich zrealizowanych w sztuce Polsce ostatnich dekad. Zestaw żelaznych ludzi, składa się z multipli - żeliwnych odlewów z jednej matrycy - muskularnej, nagiej ponadnaturalnej wielkości postaci mężczyzny, której części ciała łączone są kołnierzami skręcanymi na śruby. Temat heroizowanego, nagiego, męskiego ciała w zderzeniu z hieratycznością,  modularnością, seryjnością powieleń, stanowi dekonstrukcję klasycznie rozumianego aktu, dla którego stworzona została antyteza w postaci człowieka-robota, anonimowego (nad/pod) człowieka, jednego z wielu w bezimiennej masie. Ich zestawy pokazywane były dotąd na ponad trzydziestu wystawach indywidualnych w Polsce i w różnych miastach na terenie Europy, każdorazowo w eksperymentalnie wybranych przez artystę przestrzeniach - od Izerskiego Garbu, gdzie na wernisaż trzeba było odbyć pieszą wędrówkę (akcja pt. Umarłym lasom, Izerskie Garby II), po scenerię austriackiego kamieniołomu Krastal, ekspozycję figur w scenerii miejskiego blokowiska i reprezentacyjnego placu (m.in. w Wiedniu, Bratysławie, Szczecinie, Wrocławiu, Katowicach, Toruniu).

Cyklem żelaznych ludzi Zbigniew Frączkiewicz reprezentował Polskę na międzynarodowych festiwalach w Pradze (dwukrotnie na Sculpture Grande w latach 2004, 2005) oraz w Bratysławie (2007). Na praskim pokazie prace nosiły tytuł \"My z XX wieku\", podkreślający symbolicznie  desygnaty minionego wieku - ery industrialnej i totalitarnej, ucieleśniający - jak to określił Jan Stanisław Wojciechowski - \"archetyp rzeźbiarskości związany z wolą mocy i władzą\".

Prace Zbigniewa Frączkiewicza znajdują się w zbiorach Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku, Muzeum Okręgowego w Legnicy, Dolnośląskiego Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych we Wrocławiu oraz w wielu kolekcjach prywatnych na terenie Polski, Niemiec, Austrii, Włoch, Holandii.

Patrycja Sikora

Dzieła artysty