film wideo, czas trwania: 7:18, praca na nośniku elektronicznym mpg2
nr inw. DTZSP/832; zakup 2019

Praca Jacka Zachodnego Go back to Europe z 2015 roku to siedmiominutowy czarno-biały film utrzymany w stylu produkcji dokumentalnej. Składa się z krótkich wywiadów przeprowadzonych na ulicach nieokreślonych miast w Indiach; według informacji podanych przez artystę zdjęcia zrealizowano w slumsach w Bombaju, Waranasi (Benares) i New Delhi. Kobiety i mężczyźni wypowiadają się do kamery, odpowiadając na pytania zadawane zza kadru przez mężczyznę. W dolnej części kadru wyświetlane jest „tłumaczenie” – napisy w języku polskim oraz angielskim.

W rzeczywistości podłożone przez artystę napisy to negatywne opinie na temat migracji Europejczyków, m.in.: „Wiemy, że w Europie jest kryzys humanitarny, wojny, ale Europejczycy muszą zrozumieć, że ich wszystkich nie przyjmiemy”; „Odkąd pojawili się uchodźcy wszystko się zmieniło. Europejczycy są po prostu inni niż my. Zachowują się tak, jakby wszystko do nich należało”; „Nie chcemy ich tutaj! Odbierają nam pracę! Atakują nas! Niech wracają do Europy, walczą o swoje!”; „Chrześcijanie muszą szanować naszą wiarę. Pomogliśmy im, mieszkają wśród nas! Powinni nas szanować. A wielu z nich tego nie robi!”.

Wypowiedzi te są w oczywisty sposób wzorowane na krytyce uchodźców przybywających w ostatnich latach do Europy, szczególnie z Afryki czy Bliskiego Wschodu. „Straszenie obcym, na początku starannie planowane, nabrało w wielu krajach cech narodowej paniki i seansów nienawiści” – stwierdza autor. Film nie ma nikogo zmylić czy oszukać, bo Zachodny w opisie pracy wprost informuje o całej mistyfikacji, a także celowo nie usuwa dźwięku oryginalnego nagrania. Artysta wymusza jednak na odbiorcy konfrontację z opiniami, które – dzięki diametralnej zmianie perspektywy – okazują się przykre, krzywdzące, ksenofobiczne, oburzające czy niezgodne z prawdą.

Wideo zostało po raz pierwszy zaprezentowane podczas festiwalu „Rytuał” we Wrocławiu, w ramach edycji zorganizowanej pod hasłem „Substytuty” (2016). Stanowiło część większej pracy Jacka Zachodnego, zatytułowanej Obóz białego uchodźcy. W latach 2016-2018 Go back to Europe było w sumie pokazywane na około dwudziestu wystawach, festiwalach czy wydarzeniach artystycznych w Polsce, a także za granicą – m.in. w Izraelu (WRO on tour #25, „Beyond Words”, Tel Awiw, 2018) oraz w Czechach (Galerie Klubovna, Brno, 2016).

Karolina Dzimira-Zarzycka